Παρόλο που ο ίδιος δεν είναι παρών (βρίσκεται σε «κατ’ οίκον περιορισμό»), η παρουσία του Ιρανού σκηνοθέτη Τζαφάρ Πανάχι είναι αισθητή χάρη στην εξαιρετική ταινία του «Τρία πρόσωπα», που είδαμε σήμερα στο διαγωνιστκό τμήμα του 71ου κινηματογραφικού φεστιβάλ των Κανών. Μια ταινία που μέσα από τρία διαφορετικής ηλικίας πρόσωπα γυναικών ηθοποιών βλέπουμε μια εικόνα της αντιμετώπισης των γυναικών αλλά και των συντηρητικών κοινωνικών (συχνά ξεπερασμένων) παραδόσεων στο σύγχρονο Ιράν.
Πριν από τη σημερινή «παρουσία» του Πανάχι και των τριών γυναικών του, χτες βράδυ είχαμε μιαν άλλη παρουσία γυναικών ακτιβιστριών, οι οποίες, ακριβώς πριν από την πρεμιέρα της μοναδικής σκηνοθετημένης από γυναίκα ταινίας, «Τα κορίτσια του ήλιου» της Έβα Χάσον, διαδήλωσαν, με επικεφαλής την ηθοποιό και πρόεδρο της κριτικής Κέιτ Μπλάνσετ, στο κόκκινο χαλί του Μεγάρου του φεστιβάλ, υπέρ της ισότητας των φύλων στον κινηματογραφικό χώρο. Συνολικά 82 γυναίκες (ανάμεσά τους η Κίρστεν Στιούαρτ, η Αβα ΝτιΒερνέ και η Λέα Σεϊντού, τρία από μέλη της κριτικής επιτροπής, καθώς και οι ηθοποιοί Μαριόν Κοτιγιάρ, Σάλμα Χάγιεκ, Λέιλα Μπεχτί και Σοφία Μπουτέλα και οι σκηνοθέτριες Πάτι Τζένκινς και Ανιές Βαρντά) παρήλασαν στα σκαλιά του φεστιβάλ, ενώ η η ελληνικής καταγωγής Γαλλίδα σκηνοθέτρια Ανιές Βαρντά διάβασε τα λιγοστά ονόματα των γυναικών σκηνοθετριών που με ταινία τους συμμετείχαν στο διαγωνιστικό πρόγραμμα των Κανών.
«Σ’ αυτά τα σκαλιά στέκονται σήμερα 82 γυναίκες που εκπροσωπούν τις 82 σκηνοθέτριες που ανέβηκαν αυτά από τον πρώτο χρόνο που ιδρύθηκε το φεστιβάλ των Κανών το 1946», ανάφερε η Μπλάνσετ. «Στην ίδια αυτή περίοδο στα σκαλιά αυτά ανέβηκαν 1688 άντρες σκηνοθέτες. Στα 71 χρόνια του διεθνώς γνωστού αυτού φεστιβάλ, μόνο 12 γυναίκες υπηρέτησαν ως πρόεδροι των κριτικών επιτροπών. Ο Χρυσός Φοίνικας απονεμήθηκε σε 71 άντρες σκηνοθέτες – είναι πάρα πολλοί για να αναφέρω τα ονόματά τους – αλλά σε δυο μόνο γυναίκες: τη Τζέιν Κάμπιον, που βρίσκεται μαζί μας στο πνεύμα και την Ανιές Βαρντά που στέκεται εδώ, δίπλα μας. Αυτά είναι τα αληθινά και αδιαμφισβήτητα στοιχεία. Οι γυναίκες δεν είναι μειοψηφία στον κόσμο, αν και η παρούσα κατάσταση στη βιομηχανία του κινηματογράφου λέει το αντίθετο. Ως γυναίκες αντιμετωπίζουμε τις δικές μας ξεχωριστές προκλήσεις αλλά στεκόμαστε σήμερα ενωμένες σ’ αυτά τα σκαλιά ως σύμβολο της αποφασιστικότητάς μας και της δέσμευσής μας για πρόοδο.»
Εμπνευσμένη από μυνήματα στα κοινωνικά δίκτυα που κάθε τόσο του στέλνονται από νέους ανθρώπους που θέλουν να κάνουν καριέρα στον κινηματογράφο, αλλά και από μια είδηση εφημερίδας για αυτοκτονία νεαρής, είναι η ταινία «Τρία πρόσωπα» του Τζαφάρ Πανάχι. Τα τρία πρόσωπα της ταινίας είναι τρεις γυναίκες διαφορετικής ηλικίας: η Μαρζίγιε, μια νεαρή που θέλει να γίνει ηθοποιός και η οποία στέλνει μέσω κινητού ένα βίντεο της αυτοκτονίας της, η διάσημη σήμερα από ταινίες και τηλεοπτικές σειρές ηθοποιός Μπενάζ Τζαφάρι, την οποία η Μαρζίγιε προσπαθούσε χωρίς επιτυχία να προσεγγίσει και μια παλιότερη ηθοποιός, η Σαρζάτ, διάσημη στην περίοδο πριν από την ισλαμική επανάσταση, σταρ, η οποία έχει αποκλειστεί από εργασία και που έχει στραφεί στη ζωγραφική και την ποίηση, ζώντας απομονωμένη σ’ ένα απόμερο χωριό (τη Σαρζάτ βλέπουμε μόνο από μακριά σε μια προς το φινάλε σκηνή, αν και μας δίνεται η ευκαιρία να την ακούσουμε να απαγγέλλει ένα ποίημά της).
Η ταινία αρχίζει με τη Τζαφάρι να ακολουθεί τον σκηνοθέτη Τζαφάρ Πανάχι στο ταξίδι ανακάλυψης της υποτιθέμενης νεκρής. Ενα είδος ρόουντ-μούβι, δοσμένο, στο πρώτο ιδιαίτερα μέρος, με τον σκηνοθέτη να χρησιμοποιεί και στοιχεία θρίλερ, στην προσπάθεια του «δίδυμου» Τζαφάρι-Πανάχι που ψάχνει να βρει την εξαφανισμένη Μαρζίγιε, με τον Πανάχι να προσπαθεί να φέρει κοντά τα δυο αυτά πρόσωπα με τους απλούς ανθρώπους της επαρχίας και τους κανόνες και τις συχνά ξεπερασμένες, συντηρητικές παραδόσεις τους, που περιορίζουν το ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία (γι’ αυτούς οι οι γυναίκες ηθοποιοί αντιμετωπίζονται ως πρόσωπα «εύκολα»).
Εκείνο που πέτυχε πάνω απ’ όλα ο Πανάχι, που τα τελευταία χρόνια, παρά την καταδίκη του, μπόρεσε να γυρίσει μερικές πολύ καλές ταινίες («Αυτή δεν είναι ταινία», «Κλειστή κουρτίνα» και το βραβευμένο το 2015 με τη Χρυσή Άρκτο του Βερολίνου «Ταξί της Τεχεράνης»), είναι να φτιάξει μια βαθυστόχαστη ταινία γεμάτη ειλικρίνεια, ανθρωπιά και τρυφερότητα τόσο για τον άνθρωπο, μαζί και για την ίδια τη χώρα του. Η επαφή του σκηνοθέτη στην ταινία και της ηθοποιού του με τους απλούς, συχνά προκαταλειμμένους, ανθρώπους του χωριού, δεν φέρνει απλώς στην επιφάνεια τα προβλήματά τους αλλά και δίνει την ευκαιρία αλληλοκατανόησης, είτε με πρόσωπα συντηρητικά (οι συγχωριανοί της εξαφανισμένης νεαρής, μαζί και ο εξοργισμένος αδερφός της, που τη θεωρούν «άμυαλη» επειδή σπούδασε στo Ωδείο) είτε με πρόσωπα έτοιμα να δεχτούν μιαν αλλαγή στην αντιμετώπιση των προβλημάτων (η μητέρα και ο πατέρας της νεαρής).
Επαφές και σχέσεις που ο Πανάχι καταγράφει με λιτότητα, συχνά με χιούμορ (παράδειγμα οι σκηνές με το κλάξον του αυτοκινήτου ως ειδοποίηση για να μπορέσει το αυτοκίνητο να διασχίσει το στενό δρόμο που οδηγεί στο χωριό, θέμα που επαναφέρει, πολύ όμορφα, και στο φινάλε της ταινίας), με απλά πλάνα, με την κάμερα να τοποθετεί τα πρόσωπα στους χώρους και το περιβάλλον, θυμίζοντας τον Αμπάς Κιαροστάμι του «Close-Up» και της «Γεύσης του κερασιού» (πολύ ωραία και «κιαροσταμική» η σκηνή του φινάλε, με τις ωραίες, αναπάντεχες, εναλλαγές, που δίνουν μια ποιητική πνοή στην ταινία). Βλέποντας τα «Τρία πρόσωπα» αισθάνεσαι ακριβώς τη δύναμη και την ομορφιά του αληθινού κινηματογράφου, ενός κινηματογράφου με ρεαλιστικές ρίζες, που, από την εποχή του ιταλικού νεορεαλισμού και του βρετανικού «φρι-σίνεμα», δεν έπαψε να μας μιλά με αγάπη, στοργή και τρυφερότητα για τον άνθρωπο και την κοινωνική του κατάσταση, πάντα με τρόπους εκπληκτικούς, από τους οποίους δεν λείπει και η ποίηση. Και που κάνουν την ταινία να είναι ανάμεσα στα φαβορί για ένα από τα μεγάλα βραβεία της φετινής διοργάνωσης.
Απογοήτευση ήταν δυστυχώς η γαλλική συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα «Τα κορίτσια του ήλιου» της Εύας Ισόν. Βασισμένη στην αληθινή ιστορία μιας ομάδας Κούρδων γυναικών μαχητών που αγωνίζονται, στην περίοδο του 2014, ενάντια στους στρατιώτες της ISIS, για να απεανακτήσουν χαμένα εδάφη στη Συρία, η ταινία παρακολουθεί τα γεγονότα μέσα από μια Γαλλίδα, πληγωμένη στο ένα μάτι, δημοσιογράφο (Εμανουέλ Μπερκό), που ακολουθεί την αρχηγό της ομάδας των γυναικών (Γκολσίφτε Φαραχάνι). Η Ισόν θέλησε να δώσει μια όσο το δυνατό μεγαλύτερη εικόνα του αγώνα των γυναικών αυτών (γυναικών που είχαν στο παρελθόν απαχθεί, βιαστεί ή και πουληθεί ως σκλάβες από τους φανατικούς ισλαμιστές), το σενάριό της όμως περιέχει πολλές αδυναμίες, αφέλειες και στοιχεία ποθυ αντιμετωπίζονται μελοδραματικά. Υπάρχζουν, πρέπει να πω, στιγμές στην ταινία, που η σκηνθέτρια καταφέρνει να συλλάβει κάτι από το αγωνιστικό πάθος και την ορμή των γυναικών αυτών, που με σύνθημα «Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία», αγωνίστηκαν για να υπερασπιστούν την ανεξαρτησία τους αλλά και να αλλάξουν τις υπάρχουσες, αντιδραστικές απόψεις για το ρόλο της γυναίκας – ενδιαφέρον είναι, σημειώνω, ο φόβος των ισλαμιστών, που, όπως μαθαίνουμε, πιστεύουν πως αν σκοτωθούν από γυναίκα δεν θα πάνε στον παράδεισο.
Αντίθετα, ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε η ταινία «Άγγελος» του νέου Αργεντινού σκηνοθέτη Λούις Ορτέγκα, που είδαμε στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα». Η ταινία, βασισμένη κι αυτή σε αληθινή ιστορία, αφηγείται τα εγκλήματα του Καρλίτο Ρομπλέντο, ενός με αγγελικό πρόσωπο, σέξι σίριαλ-κίλερ, στην Αργεντινή της δεκαετίας του ’70, του πιο διάσημου κατά συρροήν δολοφόνου της Αργεντινής, ο οποίος, όπως μας πληροφόρησε ο σκηνοθέτης, παραμένει ακόμη και σήμερα στη φυλακή, παρόλο που, σύμφωνα με το νόμο της χώρας, μπορούσε να είχε αποφυλακιστεί εδώ και αρκετά χρόνια. Από τη φυλακή του, όπου βρίσκεται εδώ και περισσότερο από 40 χρόνια, ο Καρλίτο δήλωσε πρόσφατα πως θα ήθελε τον Μάρτιν Σκορσέζε να γυρίσει την ταινία, με πρωταγωνιστή τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο.
Μπορεί ο αμερικανικός κινηματογράφος να μην ενδιαφέρθηκε (ακόμη) για την ιστορία του Καρλίτο, ο Ορτέγκα όμως (που βρήκε συμπαραγωγό στον Πέδρο Αλμοδόβαρ) κατάφερε να φτιάξει μια εικαστικά συναρπαστική ταινία, και, με πρωταγωνιστή τον ελκυστικό νεαρό Λορένζο Φέρο, να δώσει στο δολοφόνο αντι-ήρωά του, την ελκυστική, σεξουαλικά αμφιλεγόμενη μορφή του ξανθού «αγγέλου» που προϊδεάζει το θεατή. Ενός αδίστακτου «αγγέλου» που ληστεύει και σκοτώνει με την ίδια ευκολία και αδιαφορία (σκότωσε συνολικά 12 άτομα), χωρίς να αισθάνεται καθόλου τύψεις. Ο Ορτέγκα δεν προσπαθεί να φτιάξει μια βιογραφική ταινία ή να κάνει κάποια ψυχολογική μελέτη του πρωταγωνιστή του. Εκείνο που τελικά καταφέρνει είναι να μας προσφέρει μια στιλιζαρισμένη, μπαρόκ (με ωραίο σάνουντ-τρακ) ταινία, που παραπέμπει τόσο στις ταινίες του Τέρενς Μάλικ («Badlands») όσο και σ’ εκείνες του Μάρτιν Σκορσέζε.
Πηγή: ΚΥΠΕ
Τελευταία Ενημέρωση: 06 Φεβρουαρίου 2021 - 10:55
https://news.rik.cy/article/2018/5/13/kanes-2018-ta-3-prosopa-tou-tzaphar-panakhi-6248869/
Τελευταιες Ειδησεις
