Προσφυγική κρίση και ΕΕ: στοιχεία και αριθμοί

Ορισμοί: τί είναι πρόσφυγας και πότε κάποιος λέγεται ότι είναι αιτών άσυλο;

Αιτών άσυλο είναι κάθε άνθρωπος που κάνει επίσημη αίτηση για άσυλο σε μία ξένη χώρα, διότι φοβάται ότι η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο στην πατρίδα του.

Πρόσφυγας είναι κάθε άνθρωπος που βρίσκεται έξω από το κράτος του οποίου είναι πολίτης εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου ότι εκεί θα υποστεί διωγμούς λόγω της φυλής, της θρησκείας ή της εθνικότητάς του, ή ακόμα εξαιτίας της ιδιότητας του μέλους μιας ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας. Στην ΕΕ η Οδηγία περί των ελάχιστων προδιαγραφών θέτει τους όρους χορήγησης διεθνούς προστασίας σε όσους τη χρειάζονται.

Οι υπήκοοι τρίτων χωρών πρέπει να κάνουν αίτηση για προστασία στην πρώτη χώρα της ΕΕ μέσω της οποίας εισήλθαν στην Ένωση. Κάνοντας την αίτηση αυτή μπορούν αυτόματα να γίνουν αιτούντες άσυλο. Οι τελευταίοι μπορούν να χαρακτηριστούν πρόσφυγες ή να τύχουν άλλης διεθνούς προστασίας μόνο εφόσον δώσουν το πράσινο φως οι εθνικές αρχές του κράτους μέλους όπου εξετάστηκε η αίτησή τους.

Αποφάσεις για το άσυλο στην ΕΕ

Το 2017, έγιναν 728.470 αιτήσεις διεθνούς προστασίας στην ΕΕ. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει μείωση του αριθμού κατά 44% σε σύγκριση με το 2016, όπου πραγματοποιήθηκαν σχεδόν 1,3 εκατομμύρια αιτήσεις.

Το 2017, οι χώρες της ΕΕ χορήγησαν προστασία σε περισσότερους από 538.000 ανθρώπους, σχεδόν 25% λιγότερες αιτήσεις σε σχέση με το 2016. Ο ένας στους τρεις ήταν από τη Συρία, ενώ το Αφγανιστάν και το Ιράκ ανήκουν επίσης στις πρώτες τρείς χώρες προέλευσης. Από τους 175.800 συριακούς πολίτες που έλαβαν διεθνή προστασία στην ΕΕ, πάνω από το 70% την έλαβε στη Γερμανία.

Migrant crisis facts and figures: Refugees walking along railway tracks soon after crossing the border in Hungary.. ©UNHCR/Mark Henley      
©UNHCR/Mark Henley

Η κατάσταση στη Μεσόγειο

Ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), συλλέγει στοιχεία σχετικά με τις παράνομες εισόδους μέσω των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ όπως αυτά καταγράφονται από τις κατά τόπους εθνικές αρχές. Το 2015 και το 2016 καταγράφηκαν πάνω από 2.3 εκατ. παράνομες είσοδοι. Το 2017, ο συνολικός αριθμός παράνομων συνοριακών διαβάσεων στην ΕΕ μειώθηκε στις 204.700, το χαμηλότερο επίπεδο σε τέσσερα χρόνια. Ένα άτομο μπορεί να περάσει τα σύνορα πάνω από μία φορά, πράγμα που σημαίνει ότι ο αριθμός των ανθρώπων που ήρθαν στην Ευρώπη είναι χαμηλότερος.

Το 2017, τα κράτη μέλη αρνήθηκαν την είσοδο στην Ένωση σε 439.505 ανθρώπους.

Έως τις 26 Ιουνίου, περισσότεροι από 43.000 άνθρωποι έχουν διακινδυνεύσει τη ζωή τους προκειμένου να φθάσουν στην Ευρώπη δια θαλάσσης μέχρι το 2018, ενώ υπάρχει ο φόβος ότι περισσότεροι από 1.000 έχουν πνιγεί.

Το 2017, 172.300 άνθρωποι έφθασαν στην Ευρώπη δια θαλάσσης, λιγότεροι από τους μισούς σε σχέση με το 2016. Ωστόσο, η μεσογειακή διέλευση παρέμεινε θανατηφόρα, με 3.139 νεκρούς ή αγνοούμενους το 2017, σε σύγκριση με τους 5.096 το 2016.

Μετανάστες που βρίσκονται παράνομα στην ΕΕ

Το 2015, 2.2 εκατ. άνθρωποι βρίσκονταν παράνομα στην ΕΕ. Το 2017 ο αριθμός αυτός έπεσε στις 600.000. Το να είναι κανείς «παράνομα ευρισκόμενος» στην ΕΕ μπορεί να σημαίνει ότι το άτομο αυτό απέτυχε να εγγραφεί σωστά ή εγκατέλειψε το κράτος μέλος που είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου που υπέβαλλε, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι μπορεί το εν λόγω άτομο να εκδιωχθεί από την ΕΕ για το συγκεκριμένο λόγο.

Τι σκέφτονται οι Ευρωπαίοι

Η μετανάστευση είναι εδώ και χρόνια μία από τις προτεραιότητες της ΕΕ. Διάφορα μέτρα έχουν παρθεί για να αντιμετωπιστεί η κρίση και να βελτιωθεί το σύστημα παροχής ασύλου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης του Ευρωβαρομέτρου που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2018, το 72% των Ευρωπαίων θέλουν η ΕΕ να κάνει ακόμα περισσότερα για την επίλυση της κρίσης. Η μετανάστευση ήταν επίσης θέμα ύψιστης προτεραιότητας για τους Ευρωπαίους και σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του 2016.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αύξησε σημαντικά τη χρηματοδότησή της για τη μετανάστευση, το άσυλο και τις πολιτικές ένταξης μετά την αυξημένη εισροή αιτούντων άσυλο το 2015. Στις προσεχείς διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό της ΕΕ μετά το 2020, το Κοινοβούλιο θα ζητήσει πρόσθετη χρηματοδότηση για τη μετανάστευση.

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, κατά μέσο όρο 44.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείπουν κάθε μέρα το 2017 τα σπίτια τους. Οι χώρες που φιλοξενούν το μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων είναι η Τουρκία, το Πακιστάν, η Ουγκάντα, ο Λίβανος, το Ιράν και η Γερμανία. Το 85% των προσφύγων στον κόσμο φιλοξενούνται από αναπτυσσόμενες περιοχές.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο